AGİT ve AKPM delegasyonu ikinci tur değerlendirmesi: Başkan haksız avantaj elde etti
Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT) ve Avrupa Konseyi Parlamenterler Meclisi’nden (AKPM) gözlemcilerden oluşan uluslararası seçim gözlem komitesi, ikinci tip cumhurbaşkanlığı seçiminin ardından bugün basın toplantısı düzenledi. Ankara’da düzenlenen toplantıya AGİT Seçim Gözlem Heyeti Lideri Büyükelçi Jan Petersen, AKPM Delegasyonu Başkanı Frank Schwabe ve AGİT Parlamenterler Meclisi Delegasyonu Başkanı Farah Karimi katıldı.
ANKA’nın haberine göre konuşmasına Türk halkına ve yetkililerine teşekkür ederek başlayan Karimi, hukukun üstünlüğü ile temel hak ve özgürlüklere saygının işleyen bir demokrasinin temeli olduğunu belirtti. Karimi, seçimin ikinci turuna ilişkin gözlemlerini şöyle aktardı:
‘GÜÇ PARTİSİNE UNUTULMAZ BİR AVANTAJ KAZANDIRDI’
“28 Mayıs’ta yapılan ikinci Cumhurbaşkanlığı varyantında seçmene gerçek siyasi alternatiflerin ortasında seçim yapma fırsatı verilmiş ve seçime yüksek katılım sağlanmıştır. Ancak birinci tür seçimde olduğu gibi medyanın taraflı yayınları ve eşit kuralların olmaması iktidar partisine haksız avantaj sağladı. Seçim yönetimi teknik olarak seçimi aktif bir şekilde yönetti, ancak şeffaflık ve irtibat eksikliği büyük ölçüde devam etti.
Sakin ama çekişmeli geçen kampanya sürecinde adaylar özgürce kampanya yürütebildi.
İfade özgürlüğünün kısıtlandığı bir ortamda gerek özel gerekse kamu medyası kampanya yayınlarında editoryal bağımsızlık ve tarafsızlığı sağlayamadı. Bu, seçmenlerin bilinçli bir seçim yapma yeteneğini azalttı. Seçim günü genel olarak sakin geçti. Ancak, özellikle oy sayımı sırasında bazı prosedürlerin eksik olduğu durumlar kaydedildi.
“AYRIMCILIĞA YÖNELİK ve kışkırtıcı sert söylemler toplumu daha da kutuplaştırdı”
Kısacası, ikinci tip cumhurbaşkanlığı seçimine ilişkin değerlendirmemiz, sizinle iki hafta önce paylaştığımız değerlendirmeye benziyor. Birinci cinsiyette, eşitsiz kural ve kampanyanın adaletsizliği hakkında alarmlar devam etti. Misyondaki başkan haksız bir avantaj elde etmeye devam etti. Ne yazık ki her iki tarafın da ayrımcı ve kışkırtıcı sert söylemler kullanması siyasi ortamı ve Türk toplumunu daha da kutuplaştırdı. Halkın son haftalarda sergilediği demokratik ruhu takdir ediyorum. Dün de dahil olmak üzere geniş bir katılımla sandık başına giden seçmenin Türkiye’nin birliğini sağlamak için samimi çaba göstermesi büyük önem taşıyor. Demokrasisini hukukun üstünlüğü ve insan haklarına saygı temelinde güçlendirmeyi amaçlayan Türkiye ile işbirliğini desteklemeye ve sürdürmeye hazırız.”
‘Türkiye AİHM KARARLARINI UYGULAMALI, KAVALA VE DEMİRTAŞ’I SERBEST BIRAKMALIDIR’
Solingen olayının yıl dönümü vesilesiyle hayatını kaybeden Türk vatandaşlarını anarak konuşmasına başlayan AKPM Heyeti Başkanı Schwabe, şu değerlendirmelerde bulundu:
“Cumhurbaşkanlığı seçiminin ikinci varyantında kazanan çok netti. Ancak ikinci ilaç, birinci tip gibi, demokratik seçimler için gerekli koşulların pek çok açıdan sağlanmadığı bir ortamda uygulandı. Türkiye, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin kararlarını ve özellikle özgür Osman Kavala ve Selahattin Demirtaş’ı uygulamalıdır. Gelecekte Seçim Kurulu, seçim sürecine olan güveni güçlendirmek için mümkün olduğunca fazla şeffaflık sağlamalıdır.
İki hafta önce olduğu gibi medyayı kısıtlı olarak tanımlamamız gerekiyor, çok sayıda gazetecinin cezaevinde olduğunu ve bu ülkede sansüre neden olan bir durum görüyoruz ve Türkiye dünya sıralamasında son sırada. Sınır Tanımayan Gazeteciler’in ilgili dizini. Aynı zamanda muhalefet için zorluklar var. HDP’nin eski eşbaşkanı cezaevinde, HDP hakkında kapatma davası var ve İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu hakkında karar var. Sonuç olarak, cumhurbaşkanı adayı olması engellenebilir.
‘LGBTİ BİREYLERE, MÜLTECİLERE VE AZINLIKLARA YÖNELİK NEFRET SÖYLEMİNDEN KAÇINILMALIDIR’
Sizi LGBTİ bireylere, mültecilere ve azınlıklara yönelik her türlü nefret söyleminden kaçınmaya davet ediyorum. Yüksek Seçim Kurulu’nu Venedik Komisyonu’nun tavsiyelerine uymak için gerekli adımları atmaya ve mümkün olduğunca şeffaf olmaya davet ediyorum. Seçim sürecine güvensizliğin olduğu bir ülkede bu kurumun şeffaf olması çok önemli” dedi.
PETERSEN: KAMU GÖREVLİLERİNİN ZARAR GÖRMELERİNE DAYALI EYLEMLER, İFADE ÖZGÜRLÜĞÜNÜ DAHA KISITLIYOR
AGİT Seçim Gözlem Misyonu Lideri Petersen konuşmasına AGİT ve diğer uluslararası seçim gözlemcilerine, Türk yetkililere ve diğer paydaşlara teşekkür ederek başladı. Yüksek katılım için Türk halkını tebrik eden Petersen, şöyle devam etti:
“Yüksek Seçim Kurulu öncülüğündeki seçim idaresi, Meclis seçimini tamamlarken aktif olarak ikinci tıbbi hazırlıkları da kısa sürede gerçekleştirdi. Bu takdire şayan. Ancak, ilk varyantta gözlemlenen şeffaflık eksikliği devam etti. Ulusal seçim yetkilileri kapalı oturumlar düzenledi.
Son iki hafta boyunca kampanyada kullanılan dilin kutuplaştığını ve her iki siyasi partinin suçlamalarıyla sertleştiğini üzülerek belirtmek isterim. Bire bir dönemde muhalefet partileri sindirme ve tacizle karşılaşmaya devam etti. Gazeteciler hakkında ikinci tip davalar devam etmekte, kamu görevlilerine hakaretten kaynaklanan davalar ifade özgürlüğünü daha da kısıtlamaktadır. Bu durum son derece kaygı vericidir ve ifade özgürlüğünün demokrasi açısından değeri ne kadar vurgulansa azdır.
İlk cinste belirgin olan medya yanlılığı, ikincisinde de devam etti. Medya izleme, gözetimimizin ayrılmaz bir modülüdür. Birçok yayıncının kampanyayı tarafsız bir şekilde yayınlama konusundaki yasal yükümlülüklerini yerine getirmediğini gördük. Cumhurbaşkanlığı adaylarına fırsat eşitliği vermemekle kalmayıp, misyonda cumhurbaşkanı lehine yayınlar yaptılar ve birçok özel medya kuruluşunda da benzer bir tavır gözlemledik. Bu yayınların birden fazlası, haberlerde gerçekler ve görüşler arasındaki ayrımı da sıklıkla bulanıklaştırır.
‘GÖZLEMCİLER, BAZI SEÇİM MERKEZLERİNİN DÜZENİ NEDENİYLE OY GİZLİLİĞİNİN TEHLİKE OLABİLECEĞİNİ BELİRTTİLER’
Son olarak, çoğunlukla münferit muhalefet yandaşlarına yönelik şiddet olaylarının yaşanmasına rağmen, seçim gününün son derece huzurlu geçtiğini belirtmek isterim. Ayrıca gözlemciler, aile oylarının kümeler halinde verildiğini ve bazı sandık merkezlerinin sistemi nedeniyle oylama gizliliğinin potansiyel olarak tehlikeye girdiğini kaydetti. Parti gözlemcileri ve sivil toplum temsilcilerinin varlığı olumludur. Bu kişilerin faaliyetleri birçok durumda engellendi. Son olarak, nüfus sayımı sırasında bir personel usulü eksiklikleri gözlemlendi.”
